Eén van de valkuilen in communicatie is ‘invullen’ vanuit ‘aannames’. Hoe kun je zelf inzien dat jij iets voor de ander invult vanuit een aanname? Inzien begint met herkennen en erkennen dat je iets voor de ander invult. Je denkt vanuit de veronderstelling dat je het bij het rechte eind hebt, dat je ander kent, dat je de situatie waar de ander zich in bevindt kent, of dat je weet hoe de ander denkt en voelt. Op basis daarvan trek je conclusies. En je bent er nog eens van overtuigd dat je gelijk hebt. Er is geen communicatie dus is er evenmin wederkerigheid in de verbinding.
‘afbeelding ‘achterdesamenleving.nl’
Geweldloos communiceren betekent in de ruimste betekenis van het woord bewust worden van je communicatiestijl en -patronen. In onze opvoeding krijgen we hiervan reeds heel wat mee. Meestal nemen we het geleerde mee in onze contacten, in relaties, op het werk. Het is pas als er contact is met mensen die er een andere communicatiestijl op nahouden dat er wrijving kan ontstaan. Dit is niet wat je herkent vanuit jouw referentiekader. En dat leidt heel snel tot weerstand en/of afwijzing. Het is dan heel snel: jij bent fout en ik heb gelijk. De aanzet om strijd en conflict te creëren is gezet. In de onderstroom voel je de spanning aanwezig, maar als er vanuit ‘gelijk en ongelijk’ wordt gereageerd, zet die spanning zich verder.
Het onthechten van ‘gelijk hebben of fout hebben’ is geen lineair proces die je bedenkt vanuit je hoofd. Vaak zijn er in diepere lagen oude wonden uit het verleden die mede aanzetten tot ‘gelijk hebben’ ten koste van alles en iedereen. Om toch in het gelijk vast te houden worden heel gemakkelijk aannames gemaakt, om toch door te zetten in het krijgen van gelijk. Men haalt er wel eens anderen bij, die misschien bereid zijn om mee te gaan in de strijd. Er wordt niet eens afgetoetst of het eenzijdig gekleurde verhaal klopt. Soms leeft er wel eens angst voor de strijder van het gelijk, omdat er macht in het spel zit. Degene met macht en geld bepaalt de spelregels en die tegen de spelregels ingaat, heeft het geweten. Macht en strijd vanuit oude wonden leiden een eigen leven. In de persoonlijkheidsvorming zien we dit vaker in de narcistische-psychopatische karakterstructuur. Maar macht en geld erotiseren en laat mensen die zich afhankelijk voelen gewillig meedrijven om het gelijk hebben te bevestigen, al denken ze er wel diep in hun hart anders over.
Ik geef een voorbeeld: vanuit achterdocht en wantrouwen, zie je sommige collega’s op het werk als een bedreiging. Je zit op je stoeltje, je draagt je petje als verantwoordelijke, en het is je al vaker gebeurd dat je van dat stoeltje weggepromoveerd wordt. Dat doet pijn. Daar zit een hele diepe wonde. Je hebt jezelf voorgenomen dat dit je nooit meer zal gebeuren. Dit keer heb je besloten dat niemand jou van jouw stoeltje zal weghalen. Maar ondertussen snuffel je bij collega’s en gaat er een lampje branden: ‘gevaar’, ‘concurrentie’…achterdocht en wantrouwen die zich als een manifeste rode draad in je leven overheersen leiden naar paranoïde gedachten. Houd het lang genoeg vol en je kunt het onderscheid niet meer maken tussen realiteit en dwangmatige obsessieve gedachten die je voor waarheid hebt aangenomen.
Je ziet het hele scenario al voor je: collega’s die je als concurrenten ervaart, vanuit je eigen angst, dicht je allerlei scripts toe. Je vult de vriendelijkheid in met een ‘ die heeft wat nodig van mij’; je neemt aan dat die collega niet te vertrouwen is en je neemt je aannames voor waarheid. En het hele projectiemechanisme gaat als een raket en sneller als het licht te werk. Je bent ervan overtuigd dat je gelijk hebt, dus je moet de collega’s die jij als bedreigend ziet een paar stappen voor zijn. Je bedenkt een plan door één van de meest lage trillingen die een mens kan gebruiken en dat is ‘roddelen’; die collega’s in het vertekend gekleurd daglicht stellen. Je zou kunnen stellen: nemen anderen dit dan zo gemakkelijk aan? Afhankelijk van de context en de positie die iemand heeft en de sympathie of antipathiegevoelens ( die ook nog een rol spelen) is dat wel mijn ervaring de dubbelzinnigheid van de reacties erop. Men durft niet rechttoe rechtaan reageren. Angst voor eigen zitje, eigen positie, eigen voordelen.
Een ander voorbeeld dat wellicht voor velen herkenbaar kan zijn: je woont samen met een partner, je bent allebei freelancer, wat betekent dat je allebei je bijdragen moet betalen, belastingen…hoe snel wordt niet ingevuld vanuit een totaal misplaatste aanname dat jullie het toch allebei samen goed hebben financieel. Als de ander vanuit een totaal misplaatste aanname invult hoe de financiële wettelijke zaken worden geregeld in een ander land en de ander een leugenaar noemt, dan is dit het grootste voorbeeld van invullen gebaseerd op aannames.
Zelf heb ik los van mijn loopbaan als leerkracht en zelfstandig communicatietrainer nooit een beperking ervaren om mijn professionele diensten aan te bieden. Als freelancer ben je juridisch vrij om opdrachten te aanvaarden die binnen jouw kwaliteiten en opleidingen liggen. Geen enkele organisatie heeft me ooit verboden om mijn diensten aan te bieden, als er soms minder opdrachten binnenkwamen bij een andere organisatie. De enige afspraak dat gold was alles wat intern in een organisatie plaatsvindt, houd je binnen de organisatie. Klare en duidelijke afspraken en zo hoort het ook.
Zolang de angst van de concurrentie overheerst, zolang het ego om de grootste en de beste te willen zijn de enige reden kan zijn om wat dan ook draaiende te houden, stoot je mensen af. Want 2023 is een jaar van samenwerken, van verdraagzaamheid, van meesterschap, en denk hier even over na: hier hoort geen houding meer te zijn van gelijk hebben, strijd voeren en mensen te willen kraken, want dat is alles wat niet menselijk en waarachtig is. Dat is de meest laffe daad die je vanuit eigen wantrouwen en achterdocht, angst en pijn uit het verleden, verricht. Je behandelt dan de mens als ‘stekker in en stekker uit’ omwille van het grote gelijk, onverdraagzaamheid en vooral in werkelijkheid niemand het licht in de ogen te gunnen.
Alles wat we op macro-niveau te zien krijgen, speelt zich op micro-niveau af. Ik hoop dat er ooit eens de bereidheid komt in eigen hart te kijken en daar het werk te doen.
Geweldloze communicatie…gaat over werkelijke betrokkenheid, de mens niet langer gebruiken voor eigen gewin, en, zoals iedereen wel heel gemakkelijk scandeert: we zijn allen één, we zijn allen Bron, we zijn allen gelijkwaardig, want in realiteit speelt het harteloos ego nog steeds een grote rol.
Wie het schoentje past, trekke het aan. Voel je je aangesproken, dan is er iets wat je raakt en in dat geraakt worden en zijn is het duidelijk een signaal om echt oprecht en eerlijk te kijken wat je herkent en hoe je de pijn van het verleden kunt helen. Willen we echt de Watermantijdperk waarden doorleven en leven dan zal die eerste stap gezet moeten worden. Het oude paradigma met geboden en verboden omwille van oude angst is voor bewuste mensen klaar.
Wees liefdevol en zachtaardig voor jezelf, zodat je diezelfde energie oprecht kan aanwenden in het menselijke contact.
Wil je hierover sparren, herken je dat je hierin vastloopt, patronen…
Het is de tijd om oude lagen die nu losgetrild worden achter je te laten.
Communicatietrainer bij OFO- Omgaan met agressie trainer bij Impuls- Communicatietrainer bij Viac en diverse instanties gedurende enkele jaren.- Erkend Vertrouwenspersoon sinds 2001, KUL