Het woord karma leeft in vele spirituele stromingen, maar de betekenis ervan verschilt sterk naargelang de bron. Zowel de New Age-beweging als Rudolf Steiner spreken over karma en reïncarnatie, maar hun uitgangspunten, doelen en methodes zijn wezenlijk verschillend.
In de New Age-benadering wordt karma vaak gezien als een persoonlijk zielsplan: vóór de geboorte kiest de ziel bepaalde lessen, relaties of uitdagingen om spiritueel te groeien. Karma is dan geen “schuld” of “straf”, maar een leerweg die gericht is op heling, bewustwording en zelfliefde.
Deze visie is vaak ervaringsgericht en legt de nadruk op persoonlijke groei en emotionele verwerking.
Rudolf Steiner beschrijft karma als een objectieve geestelijke wet, die samenhangt met de ontwikkeling van het Ik over meerdere incarnaties. Karma is geen willekeurige zielskeuze, maar een resultaat van morele oorzaken en geestelijke samenwerking met hogere wezens (zoals engelen en aartsengelen).
Steiner benadrukt dat karma pas werkelijk begrepen kan worden via bovenzintuiglijke kennis — niet louter via gevoel of intuïtie, maar door een innerlijk getraind waarnemen van het etherische en astrale lichaam.
Beide visies willen de mens helpen groeien, maar de visie van vraagt een diepere scholing van het bewustzijn en een objectieve kijk op het geestelijk lot, terwijl de New Age-benadering vaak emotioneel en ervaringsgericht is.
***********************************************************************
In deze lezing, die je via de link in het NL kunt inlezen, zegt Steiner dat we het ware wezen van karma niet kunnen begrijpen via gewone, lineaire causaliteit, zoals oorzaak en gevolg in de natuurwetenschappen. In plaats daarvan stelt hij dat karmische verbanden spirituele wetten volgen, die zich uitstrekken over meerdere levens en pas zichtbaar worden wanneer we het menselijk wezen waarnemen vanuit bovenzintuiglijke kennis: via Imaginatie, Inspiratie en Intuïtie — de drie trappen van bewustzijn in de geesteswetenschap.
Wat zich achter het gewone bewustzijn afspeelt, noemt Steiner een “verborgen kosmos in de mens zelf” — een sfeer waarin hogere wezens (zoals de Engelhiërarchieën) werkzaam zijn aan ons lot, aan ons karma. Pas als we deze innerlijke sfeer leren herkennen, kunnen we karmische verbindingen begrijpen als een samenspel tussen ons eigen Ik en hogere kosmische intelligenties.
Volgens Rudolf Steiner ontstaan karmische verbindingen doordat de mens niet slechts één leven leidt, maar een reeks van levens doormaakt op aarde. In elk leven ontmoeten we mensen, maken we keuzes, ervaren we vreugde en pijn — en al deze ervaringen werken door in volgende incarnaties. Karma is dus geen strafsysteem, maar een spirituele wet van evenwicht en ontwikkeling.
Maar om deze verbindingen te begrijpen, zegt Steiner, moeten we dieper kijken dan het gewone bewustzijn. Achter onze dagelijkse gedachten en gevoelens leeft een innerlijke wereld waarin hogere geestelijke wezens werkzaam zijn — zoals engelen, aartsengelen en andere hiërarchieën. Zij helpen mee aan het weven van ons lot.
Via geestelijke scholing — door Imaginatie, Inspiratie en Intuïtie — kan de mens leren zien hoe zijn levens verbonden zijn met die van anderen, en hoe gebeurtenissen uit het verleden zinvol doorwerken in het heden. Zo kan iemand die in een vorig leven een diepe band had met een ander, in dit leven opnieuw met die ziel verbonden zijn — als ouder, kind, leraar, vriend of zelfs tegenstander.
Steiner benadrukt dat ware vrijheid pas ontstaat wanneer we ons karma bewust leren dragen. Niet als iets dat ons overkomt, maar als een uitnodiging tot innerlijke groei. Door met eerbied te kijken naar onze levensloop en die van anderen, leren we de goddelijke wijsheid herkennen die in elke ontmoeting verborgen ligt.
Rudolf Steiner verbindt het begrijpen van karmische verbindingen rechtstreeks met het etherische lichaam, vooral in het stadium van Imaginatieve kennis.
In zijn lezing van 30 mei 1924 (GA236, Voordracht XIII) legt hij uit dat wanneer de mens zich oefent in verbeeldende cognitie (Imaginatie), hij zich losmaakt van de zintuiglijke indrukken en het intellect, en dan volledig leeft in het etherische lichaam. In die toestand ontvouwt zich een soort levenspanorama — een tableau van het huidige aardse leven — dat verder reikt dan het gewone geheugen.
“In de activiteit van verbeeldende kennis is de mens onafhankelijk van zijn zintuiglijke indrukken, en ook van zijn intellectuele kennis. Hij leeft volledig in het etherische lichaam en het geheugentableau ligt voor hem uitgespreid.”
Dit etherische lichaam is dus de drager van het levensgeheugen, waarin niet alleen herinneringen, maar ook karmische sporen zijn ingebed. Door zich bewust te worden van dit etherlichaam, kan de mens beginnen te zien hoe zijn lot zich weeft — niet als een reeks toevallige gebeurtenissen, maar als een innerlijk samenhangend patroon dat zich over meerdere levens uitstrekt.
Steiner benadrukt dat het etherische lichaam niet zomaar een energetisch omhulsel is, maar een levend geheugenorgaan, waarin de geestelijke wereld haar afdrukken achterlaat. Pas wanneer we leren waarnemen vanuit dit lichaam — los van het fysieke — kunnen we de diepere karmische verbanden beginnen te begrijpen.
Volgens Rudolf Steiner bestaat de mens uit vier wezensdelen:
* Fysiek lichaam — ons stoffelijk omhulsel, zichtbaar en tastbaar.
* Etherisch lichaam — drager van leven en herinnering, het ‘levenslichaam’.
* Astrale lichaam — zetel van gevoelens, impulsen, dromen.
*Ik — het eigenlijke geestelijk kernwezen dat zich ontwikkelt door incarnaties.
Wanneer de mens zich oefent in imaginatieve kennis, bevrijdt hij zich van zijn zintuiglijke waarneming en leeft hij — bewust — in zijn etherische lichaam. Daar ontvouwt zich een geheugentableau van het leven, inclusief gebeurtenissen die het gewone geheugen niet kan omvatten. In dat etherlichaam zijn karmische sporen zichtbaar: tekens van vorige levens, innerlijke besluiten, zielsverbindingen.
Steiner leert dat:
* In het etherlichaam het geheugen leeft en dus ook de gevolgen van daden uit het verleden.
* In het astrale lichaam de invloeden van hogere wezens (zoals engelen) zichtbaar worden die meewerken aan ons lot.
* In de wil, diep in het Ik, werkt het karma dat nog ontplooid moet worden — toekomstige lotskeuzes.
Pas wanneer we bewust terugkeren in ons lichaam na een bovenzintuiglijke waarneming, ervaren we hoe het karma door wezens van de geestelijke hiërarchieën vorm krijgt. Ons leven blijkt dan niet zomaar toeval, maar deel van een groot weefsel van ziel, geest en kosmische wet.
Het hele artikel kunt u via deze link lezen ( vertaling ook in het NL)
College XIII – Deel 236. Karmische relaties II (1974) – Rudolf Steiner Archiefhttps://rsarchive.org/Lectures/GA236/English/RSP1974/19240530p01.html