Gaslighting is een manipulatieve tactiek die door mensen wordt gebruikt om controle te krijgen in relaties. Gaslighting zien we dus niet alleen optreden in intieme partnerrelaties!!!
Gaslighters realiseren zich niet altijd dat ze manipulatief zijn. Het algemeen kenmerkende in de tactiek van gaslighting is om iemands gevoelens, oordeelsvermogens en realiteitsbelevingen in twijfel te trekken. Wat jij denkt, denk je totaal verkeerd. Wat jij voelt, slaat nergens op. Wat jij weet, is onzin, is nergens op gestoeld. Er zijn dus zeker wel gradaties in gaslighting en als je zelf een al wankel zelfwaardegevoel hebt, kun je binnen de kortste keren jezelf waardeloos gaan voelen. Zo heb ik wel enkele cliënten die tegen beter weten in, hopen het verandert. Maar zoals Appelo al eerder heeft geschreven is het herkenbaar dat mensen niet zo snel geneigd zijn te veranderen. Als de ander maar verandert, dan komt het heus wel goed. Laat staan in dit geval, dat vraagt zeker wel enkele belangrijke vaardigheden. En vaardigheden kun je oefenen, kun je integreren in je leven.
In enkele consulten komen cliënten met hun twijfels rond de kijk op een situatie of werkelijkheid. Meestal komen de volgende vragen aanbod:
‘Ben ik overdreven dramatisch?’
‘Heeft hij / zij die dingen echt gezegd of ben ik de geschiedenis aan het herschrijven?’
‘Ik heb altijd geprobeerd een open geest te houden. Heb ik het de hele tijd verkeerd gehad?’
‘ Voel ik nu echt alles zo verkeerd? Ik denk dat ik gek word.’
Door iemand voortdurend te laten twijfelen aan hun gevoel voor oordeel en realiteit, ondermijnt gaslighting het gevoel van keuzevrijheid en rechtschapenheid van slachtoffers.
Enkele tips strategieën om jezelf te beschermen tegen deze schadelijke relatietactiek.
1. Identificeer de waarschuwingssignalen vroeg
enkele gemeenschappelijke persoonlijkheidskenmerken delen, zoals emotioneel niet beschikbaar, teruggetrokken, onverantwoordelijk, impulsief, afleidend en gebrek aan gezond verstand en zelfbewustzijn.
Vaak draait hun tactiek om:
– Je gevoelens ongeldig maken (‘Je bent zo ongevoelig.’ ‘Je reageert overdreven.’)
– Je waarde devalueren (‘Je bent dom.’ ‘Je kunt onmogelijk begrijpen.’)
– De waarheid ontkennen (‘Weet je zeker dat dit is gebeurd? Je herinnert je de dingen toch niet duidelijk.’ Dat heb ik helemaal niet gezegd/gedaan.’)
– Je de schuld geven van hun acties (‘Maak je niet boos over onzinnige dingen en ik zal niet boos op je worden.’)
2. Spreek je uit en wees assertief
Zodra je het beledigende gedrag identificeert, is het belangrijk rechtstreeks met je partner te communiceren over de invloed van hun gedrag op jou. Als je dat niet doet, kun je uiteindelijk hun negatieve gedrag versterken. Mijn ervaring is dat velen hiervoor bang zijn en zich gedeisd houden. De energie die iemand uitstraalt, kan zo imposant overkomen, dat de ander ‘ineenkrimpt’.
Hier zijn een paar manieren waarop u uw gevoelens effectief kunt communiceren:
Als een partner je probeert te overtuigen van een leugen, kun je zeggen: ‘Oké, we hebben verschillende herinneringen aan wat er is gebeurd; laten we er niet over discussiëren.’
Als een partner je vertelt hoe je je wel of niet moet voelen, kun je zeggen: ‘Ik begrijp hoe je je voelt, maar mijn gevoelens zijn mijn gevoelens. Laten we alsjeblieft respecteren hoe we ons voelen.’
Wanneer je partner je in een onduidelijk gesprek probeert te krijgen, zou je kunnen zeggen: ‘Ik weet niet waar dit gesprek naartoe gaat. Laten we dit later bespreken, als we allebei een helderder geest hebben.’
Omdat gaslighters vaak niet weten hoe ver hun kwaadaardige gedrag kan reiken, kan communicatie hen bewust maken van hun acties.
Het inschakelen van een onbevooroordeelde derde partij met professionele kennis rond gaslighting en narcisme kan je ook helpen je zaak te verdedigen. Als de persoon de relatie echt waardeert, zullen ze hun best doen om veranderingen aan te brengen om de relatie in een positieve richting te sturen.
Wanneer gaslighten echter regelmatig voorkomt en je je partner niet kunt overtuigen van goed en kwaad, kunt je overwegen:
3. Stel stevige grenzen en laat eventueel los
Hoewel milde gaslighting een doorn in het oog van je relatie kan zijn, kan herhaaldelijk en agressief gaslighten je veiligheid in gevaar brengen. Bedreigingen, verbaal, non-verbaal, fysiek en instrumentele agressie zijn wel eens de uitlopers in iemands verhaal.
Vaak zullen gewelddadige partners de macht die ze denken te hebben niet opgeven. Je kunt beginnen met de volgende stappen:
– Stel grenzen aan het gebruik van bepaalde woorden en gedragingen
– Probeer ze bewust te maken van de patronen van hun giftige gedrag
– Leid hen naar counseling en therapie
Als je partner ondanks je aanhoudende inspanningen niet wil veranderen, evalueer dan de waarde van je relatie opnieuw en overweeg om los te laten. Dit is soms de enige manier om ruimte te maken voor genezing en zelfgroei.
Conclusie
Manipulatie is nooit oké. Een van de beste manieren om manipulatief gedrag eruit te filteren, is door na te denken over de staat van je relatie en door te praten met een deskundige die een onbevooroordeeld perspectief op de situatie kan bieden.
Loop je vast in je relatie en wil je hierover een professioneel consult? Via mijn webshop kun je een afspraak maken.
Deskundige Narcisme, Hupper College, opleiding bij Dr Martin Appelo