Stel je voor dat je onder een zachte waterval staat. Comfortabel koel water druppelt langs je hoofd en splitst zich in twee stromen rechts en links terwijl het langs je nek spoelt. De ene stroom kronkelt terwijl hij je keel siert, gaat langs je hart naar beneden, slingert zich een weg rond de organen in je buik en eindigt bij de darmen achter je navel. De andere stroom loopt langs je nek naar beneden om verbinding te maken met je maag. Beide stromen vertakken zich verder in kleine inhammen en kalmeren en kalmeren elk deel van je lichaam terwijl ze er doorheen gaan.
Klinkt leuk, toch? Wat je je zojuist hebt voorgesteld, is je nervus vagus.
Wat is de nervus vagus?
De nervus vagus, de langste hersenzenuw in het lichaam, begint in de hersenstam en dwaalt door je hele romp in twee takken zoals de waterval in het voorbeeld. Terwijl het er doorheen gaat, beïnvloedt het alle spijsverteringsorganen en vele andere vitale systemen, waaronder het hart, de longen, de lever, de alvleesklier en de galblaas, en het maagdarmkanaal – en dan gaat het terug naar de hersenen in een lus.
De nervus vagus dwaalt zo vaak af dat het bijna onmogelijk is om alles te volgen. (Hier dankt het zijn naam; ‘vagus’ komt van het Latijnse ‘vagor’ = dwalen.) En net als die meanderende waterval, zorgt zijn ‘claim to fame’ voor een ontspanningsreactie. Door de verbindingen tussen de nervus vagus en de spijsvertering, de ademhaling en het hart, helpt een gezonde nervus vagus functie ontstekingen te verminderen en de ontspanning door het hele lichaam te vergroten. Dus als je geïnteresseerd bent in het kalmeren van je zenuwstelsel en het verminderen van stress, is de nervus vagus misschien wel je nieuwe beste vriend.
De nervus vagus en het zenuwstelsel
Om te begrijpen hoe de nervus vagus je helpt stress te overwinnen, gaan we eens kijken naar het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel.
Wanneer je stress ervaart, activeert je lichaam het sympathische zenuwstelsel (SNS), dat adrenaline (adrenaline) en noradrenaline vrijgeeft. Deze reactie is verantwoordelijk voor ‘vechten of vluchten’ door je hartslag te versnellen en de bloedtoevoer naar je spieren te vergroten, zodat je snel kunt reageren op gevaar. Niet alle stress is echter slecht – het is dezelfde SNS waarmee je iets actiefs kunt doen, zoals sporten, spelen met je kinderen of dansen op een feestje.
Je kunt het zien alsof je het gaspedaal van je auto intrapt: soms moet je het gebruiken om snel te versnellen om een aanrijding te voorkomen (het soort stress waar we absoluut niet veel van willen); andere keren heb je het gewoon nodig om van punt A naar punt B te komen (het soort activiteit dat we wel willen in ons leven).
Als het sympathische zenuwstelsel is als het gaspedaal, dan is het parasympathische zenuwstelsel (PNS) als de remmen. Het helpt je lichaam te ontspannen na activiteit, stress of trauma door de hartslag en bloeddruk te verlagen, de spijsvertering te verhogen, een goede nachtrust te bevorderen, ontstekingen te verminderen en je immuunsysteem te stimuleren. Het is onze vriend de nervus vagus die deze reactie inschakelt; door de nervus vagus te stimuleren, stuur je de boodschap naar je hersenen en lichaam dat het tijd is om te ontspannen.
In Balans Blijven
Om veilig en energiezuinig door het leven te rijden, heb je zowel je gas als je remmen nodig om goed en in balans te kunnen functioneren. Maar zoals we allemaal weten, zijn velen van ons te zwaar op het gas en gebruiken ze de remmen niet genoeg.
Hoeveel stress is er in jouw leven? Zelfs als je denkt dat het een ‘normale’ hoeveelheid is, kijk dan goed naar wat jij als normaal beschouwt. In onze snelle, door stress gedreven wereld betekent ‘normaal’ niet noodzakelijkerwijs gezond.
Te veel stress is niet alleen een onaangename mentale toestand; het is ook toxisch voor je lichaam. Er is een cumulatief effect bij herhaalde blootstelling, zelfs als het niet extreem is. Het kan leiden tot een verminderde immuunrespons, slaapstoornissen, metabole onbalans, cardiovasculaire problemen en meer. Het is dus niet alleen de moeite waard om je in te spannen om je stress te verminderen; het is van cruciaal belang.
Kijken we nu eens naar enkele specifieke manieren om de nervus vagus te stimuleren om stressniveaus onder controle te houden.
Hoe de nervus vagus te stimuleren
In principe kan alles wat je doet dat kalmerend, ontspannend of rustgevend is, jouw nervus vagus stimuleren, zoals een bubbelbad nemen, naar kalmerende muziek luisteren of in de natuur zijn. Zelfs positieve sociale betrokkenheid kan de nervus vagus stimuleren, omdat we zo geprogrammeerd zijn dat we ons ontspannen en comfortabel voelen in de veiligheid van onze ‘stam’.
Er zijn veel andere volledig natuurlijke methoden voor stimulatie van de nervus vagus. Hier zijn enkele van de gemakkelijkste en meest effectieve om te proberen:
- diepe ademhaling en andere ademhalingstechnieken
- zingen, chanten, neuriën, geeuwen en gorgelen stimuleren allemaal de nervus vagus bij de keel-
- blootstelling aan kou, zoals je gezicht besprenkelen met koud water of een koude douche nemen-
- nervus vagus massage: door middel van verschillende technieken kun je de zenuw stimuleren door zachte massage bij de keel of waar deze aan de oppervlakte komt bij de ingang van de gehoorgang-
- navelstimulatie: de navel is de plaats op je lichaam waar je de dunste spierlaag vindt tussen de binnenste nervus vagus en het oppervlak van je huid, waardoor het de meest effectieve manier is om deze rechtstreeks te bereiken door middel van massage, acupressuur of andere stimulatie technieken.
Mieke, Stress- en Burnout Coach
