Zoals je weet, is het de band met onze ouders die onze relatie met anderen bepaalt. En de stijl van deze banden beïnvloedt onze romantische relaties. Wanneer deze banden verstoord zijn, realiseren we ons meestal dat onze relatiepatronen niet zo gezond zijn. Vaak zijn de verstoringen in de relatie met onze ouders echter subtieler. We merken dus niet altijd onze neiging tot relaties waarin we liefde verwarren met bezit, gehechtheid met afhankelijkheid, verantwoordelijkheid met schuld en zorg met angst.
In dit blog ontdek je meer over codependentie. Er is uiteraard nog heel veel over te schrijven en te delen. Literatuur genoeg om je te verdiepen, maar vooral, als je dit herkent, hoe kun jij het eigenaarschap over jouw leven terug nemen, zodat diegenen met wie je samen bent, aangemoedigd worden die stappen naar eigenaarschap te zetten. Op naar emotioneel volwassen uitgerijpte volwassen verbindingen.
Moeilijkheden die codependentie laten zien zijn onder meer problemen:
– met het juiste gevoel van eigenwaarde,
– met de bepaling van functionele grenzen,
– in het hebben en uitdrukken van je realiteit,
-met het herkennen en bevredigen van uw behoeften en verlangens,
– in het met mate ervaren en uiten van je werkelijkheid.
De meesten van ons zijn ervan overtuigd dat we zijn opgegroeid in een ‘normaal’ gezin.
Wanneer we deze ‘normale’ opvoedingsmethode echter nader bekijken, blijkt dat ze verre van normaal zijn.
Vaak zijn ze de oorzaak van onze problemen op volwassen leeftijd, hoewel we ons er niet van bewust zijn. Onze relaties met anderen zijn hun controleur.
Sommige kunnen tot een houding van wederzijdse afhankelijkheid leiden. Het manifesteert zich door moeilijkheden bij het voelen van eigenwaarde, het stellen van grenzen aan het functioneren, het ervaren van iemands realiteit en het bevredigen van iemands volwassen behoeften en verlangens.
Sommige ouders zijn van mening dat hun kinderen enkele rigide regels moeten worden geleerd en straffen hen streng voor elke overtreding ervan. Anderen gebruiken fysiek en psychisch geweld, schelden kinderen uit, vergrijpen zich aan kinderen… Ze vinden het normaal om kinderen te vragen om te ontdekken hoe ze met verschillende moeilijke levenssituaties kunnen omgaan, in plaats van hen hulpmiddelen aan te reiken om ze op te lossen.
Sommige mensen verzuimen hun kinderen de basisregels van hygiëne bij te brengen. Of geloven dat wat kinderen denken en voelen van weinig waarde is. Anderen zijn overbezorgd en leven vaak in buitensporig intieme relaties met hun kinderen, waardoor ze hun beheerders worden. Door intieme geheimen met hen te delen die het begripsniveau van kinderen te boven gaan.
We waren er allemaal van overtuigd dat de manier waarop onze ouders ons behandelden juist was.
Ondertussen zijn de meesten van ons volwassen geworden met een vertekend beeld van wat er thuis gebeurde. Onbewust gaven we onszelf de schuld dat we niet helemaal gelukkig of tevreden waren met het leven. Het leek ons duidelijk dat we onze ouders niet konden plezieren door te doen wat we voelden. Het is de illusie dat sommige vormen van misbruik normaal waren. Daarom is het de moeite waard om naar de symptomen en hun ongecontroleerde impact op ons leven te kijken om de symptomen te herkennen. Inzicht geeft uitzicht door stap per stap patronen te doorbreken.
De symptomen van codependentie zijn:
– Moeite met een goed gevoel van eigenwaarde.
Eigenwaarde is de innerlijke ervaring van ieder van ons. Waardoor we onszelf zien als een waardevol en respectabel persoon. Het ontstaat in ons, straalt naar buiten en beïnvloedt onze relatie met onszelf en anderen, en met onze hele wereld.
Een gezond gevoel van eigenwaarde gaat over jezelf respecteren als je een fout maakt, je wordt afgewezen als minnaar, vriend, ouder of werknemer.
– Zelfrespect dat duidt op wederzijdse afhankelijkheid is het onderschatten van eigenwaarde of zelfverloochening, of arrogantie en grootheidswaanzin, dat wil zeggen denken dat je een speciaal iemand bent en beter dan anderen.
– Een laag zelfbeeld ontstaat wanneer ouders, bewust of onbewust, hun kinderen vertellen dat ze minder waard zijn dan anderen. Een arrogante houding wanneer de familie de overtuiging bijbrengt dat de schuld bij anderen moet worden gezocht. Dus als wordt verteld dat anderen slechter zijn dan zij, moeten ze hen beoordelen en bekritiseren. En ook wanneer wordt verteld dat ze beter zijn dan anderen, ontstaat een vals gevoel van macht.
– Het ontbreken van een gezond gevoel van ‘eigenaarschap’ leidt tot de overdracht van de bron van iemands waarde naar buiten toe. Wat we een extrinsiek gevoel van waarde noemen. Het is een gevoel van waarde gebaseerd op puur uiterlijke kenmerken zoals uiterlijk, status of materiële status, evenals de meningen en het gedrag van andere mensen. Zo’n bron is vatbaar voor veranderingen waar je geen controle over hebt.
– Moeilijkheden bij het afbakenen van functionele grenzen.
Grenzen zijn symbolische barrières die voorkomen dat andere mensen ons misbruiken of wij hen misbruiken, zodat we een idee krijgen van wie we zijn.
Externe grenzen die jij aangeeft, bepalen in hoeverre je andere mensen fysiek toestaat om dicht bij je te komen. Dit geldt ook voor de ander. Je vraagt de toestemming voor je iemand aanraakt omdat je de persoonlijke ruimte respecteert. Misschien lijkt het je overdreven in een tijd waarin knuffelen een standaardgedrag lijkt te zijn. Er komt al snel een oordeel kijken als iemand er niet van gediend is uit het niets geknuffeld te worden. Er is juist niets verkeerd aan, om je persoonlijke ruimte te respecteren en betekent al zeker niet dat je problemen zou hebben met aanraking. Ik heb vaak in weerbaarheidstrainingen gemerkt dat vooral vrouwen fysiek over hun grenzen lieten gaan, al dachten ze dat ze die grenzen wel konden aangeven. Pas als je je heel bewust bent van je fysieke grenzen, kun je je grenzen verruimen of weer dichterbij halen, al naargelang de situatie of de mensen om je heen.
De innerlijke grenzen zijn de bescherming van je gedachten, gevoelens en gedragingen. Verantwoordelijkheid nemen en ze weten te onderscheiden van de gevoelens, gedachten en gedragingen van anderen. Anderen niet de schuld geven van wat je denkt, voelt en doet. Dit beschermt je voor manipulatie en overheersend- dominerend gedrag.
Onschendbare en flexibele interne en externe grenzen beschermen je allerlei vormen van fysieke, seksuele, emotionele, intellectuele en spiritueel grensoverschrijdend gedrag. Het is telkens bewust blijven van wat er aan jou voorbijkomt: helder waarnemen en helder voelen.
In de eerste levensjaren kennen kinderen geen grenzen en weten ze niet hoe ze zichzelf moeten beschermen tegen misbruik. De rol van hun ouders is dan ook hen te beschermen tegen elke vorm van misbruik en vernedering! Indien een kind die bescherming niet of in onvoldoende mate heeft gehad, zien we in het volwassen gedrag het volgende:
– Gebrek aan grenzen – dan heb je niet het gevoel dat iemand je vernedert of dat jij iemand vernedert, je kunt geen “nee” zeggen of je hebt er moeite mee jezelf kwetsbaar en open te stellen aan anderen. Je staat onbewust/bewust toe dat je fysiek, seksueel, emotioneel of intellectueel wordt misbruikt.
– Op sommige momenten trek je grenzen en op andere momenten of met andere mensen kun je je eigen grenzen niet trekken. Je bent je gedeeltelijk bewust van de grenzen van anderen. Dit betekent dat je onder bepaalde omstandigheden of met betrekking tot sommigen anderen kunt manipuleren en grenzen overschrijden.
-Te grote grenzen door de jaren heen ontstaan en een muur hebt gebouwd, onbenaderbaar. Wat achter de muur verborgen ( en niet weg is) zijn vooral onverteerde gevoelens en emoties. Het is niet omdat het aan de buitenkant niet helemaal zichtbaar is ( hoewel we dit als lichaamswerker wel kunnen waarnemen) er niets aan de hand is. De mens is een ‘bevroren’ geschiedenis; als die geschiedenis niet ontdooid en geheeld wordt, zien we dagelijks wat de gevolgen kunnen zijn, vooral in (intieme) relaties.
– Moeilijkheden om grenzen te definiëren (van het ontbreken van grenzen tot muren) – doet zich voor wanneer de persoon die zich achter de muren verschuilt zich openstelt en kwetsbaar wordt. Hulpeloosheid en blootstelling aan slagen en aanvallen veroorzaken pijn, en pijn veroorzaakt het bouwen van muren.
We lenen grenssystemen van onze ouders en opvoeders.
Om te weten wie je bent, bewust te worden van je hele Zijn in alle facetten van je bestaan, includeert dit:
– je lichaam – hoe je eruit ziet (aantrekkelijkheid, lichaamsgrootte, zelfzorg), hoe je lichaam functioneert en werkt, hoe je het ervaart en welke sensaties het geeft.
-je gedachten – weten welke betekenis je geeft aan de informatie die naar je toe stroomt, je overtuigingen begrijpen, onderzoeken en desnoods bijsturen.
-je gevoelens en emoties – je emoties kennen, ze kunnen herkennen en benoemen. Wees je bewust van je gevoelens.
– je gedrag- weten wat je doet, waarom je iets doet/ niet doet en daar de verantwoordelijkheid voor nemen.
Deze vier zones zijn jouw realiteit, ook al zijn ze niet wat anderen in een vergelijkbare situatie ervaren.
Disfunctioneren op dit gebied bestaat uit het verbergen van je realiteit uit angst dat je niet door anderen geaccepteerd zult worden, of uit het creëren van je denkbeeldige alternatieve realiteit en identiteit.
Het komt meestal voor wanneer kinderen worden verwaarloosd, lastiggevallen of afgewezen vanwege hun realiteit. Dan leren ze dat zich uiten niet gepast of veilig is.
Een dergelijke disfunctie, afhankelijk van de intensiteit, kan leiden tot arrogantie en grootheidswaanzin. Dit komt omdat wanneer je je loskoppelt van je emoties, je je misschien gewoon niet schaamt om het overweldigende misbruik van je jeugd te onderdrukken. In dat geval ben je misschien geneigd om andere mensen lastig te vallen, uit te dagen tot zelfs te pesten.
Moeite met het herkennen en bevredigen van iemands behoeften en verlangens.
We hebben allemaal onze eigen behoeften en verlangens waarvoor we verantwoordelijk zijn. Dit betekent natuurlijk ook anderen om hulp vragen wanneer we die echt nodig hebben en op het juiste moment en onder de juiste omstandigheden in de behoeften van anderen voorzien.
Disfunctioneren op dit gebied betekent:
– Te veel afhankelijkheid – gemanifesteerd door de verwachting dat andere mensen voor hun tevredenheid zullen zorgen, resulterend in passiviteit.
– Overmatige onafhankelijkheid – gemanifesteerd door het niet accepteren van hulp of advies van anderen.
– Je behoeften en verlangens niet voelen – bestaande uit je bewust zijn van je eigen behoeften en verlangens.
– Het mengen van je behoeften en verlangens – manifesteert zich wanneer je weet wat je wilt en het krijgt, maar je weet niet wat je nodig hebt of wat nodig is.
Bijvoorbeeld: met shopaholisme compenseer je bijvoorbeeld fysieke tederheid, d.w.z. een nieuwe jurk ter vervanging van een knuffel. Je geeft toe aan je verlangens – gokken, dwangmatige seks, te veel eten, alcoholisme en drugsverslaving. Of misschien heb je geen behoefte aan eten. Je hebt honger, maar je verspilt geen tijd met eten of je weet niet wat voor voedsel je nodig hebt. Ook als je een medicijn inneemt zonder je af te vragen wat hoofdpijn je vertelt. Je wilt er vanaf en liefst meteen. Dat hebben we geleerd, alles behalve om echt te luisteren naar wat ons lichaam ons duidelijk maakt. Je voelt je ziek maar toch, ga naar je werk zonder je behoefte aan rust te erkennen.
– Moeilijkheden bij het herkennen en bevredigen van hun behoeften en verlangens doen zich voor wanneer ouders aan alle behoeften en verlangens van hun kinderen voldoen in plaats van hen te leren dit zelf op de juiste manier te doen. Een verwarde ouder legt het kind meestal niets uit en verwacht ook niets van hen. En ook wanneer ouders agressief reageren op de behoeften en verlangens van hun kind. Disfuncties ontstaan ook wanneer kinderen krijgen wat ze willen en bijna niets krijgen van wat ze nodig hebben. Hieromtrent had ik gisteren een wel heel mooi diepgaand gesprek met een mee-moeder rond de kinderen van haar partner.
Dit is een veel voorkomende situatie in bemiddelde/ rijke families. Waar ouders niet voldeden aan de interactieve behoeften van hun kinderen, zoals aanwezigheid, fysieke en emotionele genegenheid, maar hen overladen met geschenken. Zulke kinderen weten op volwassen leeftijd niet hoe ze voor zichzelf moeten zorgen. Maar ze weten hoe ze kunnen krijgen wat ze het vaakst willen door manipulatie. Ook dit zijn vaak voorkomende gesprekken met mijn cliënten. Overcompensatie middels materiële spullen om het innerlijk gevoel van leegte toe te dekken. Je kent vaak de uitspraken van ervaringen met mensen die na veel nadenken en voelen vertellen alles te hebben om gelukkig te zijn, maar zich heel eenzaam, leeg en niet-verbonden te voelen met zichzelf én hun relatie.
– Moeilijkheden om je realiteit met mate te ervaren en uit te drukken.
Het is gewoon een gebrek aan terughoudendheid en een neiging tot extreme ervaringen in alle sferen van de werkelijkheid met betrekking tot het lichaam (naaktheid of flodderige kleding), denken (zwart-wit, slecht-goed), gevoelens (gebrek aan gevoelens of overdreven emotionaliteit, wanhoop -euforie, onvermogen om je gevoelens te beheersen) en gedrag (iedereen vertrouwen of niet iedereen vertrouwen). Het gevoel dat matiging iets verkeerd is, iets niet genoeg. Het moet altijd beter, meer en het is nooit genoeg.
Behandel een kind op een onwetende manier als iemand naar wie niet wordt geluisterd en die niet wordt opgemerkt. Dit kan ertoe leiden dat pas aan de behoeften van het kind wordt voldaan als het kind zich op een extreme manier begint te gedragen om de aandacht te trekken.
De bovenstaande symptomen van codependentie zijn van invloed op je relatie met anderen en met jezelf.
Oorzaak:
– negatieve controle – dat wil zeggen, het bepalen van de realiteit van andere mensen.
– wrok – dat wil zeggen, de behoefte om iemand terug te betalen of te straffen voor het schenden van je gevoel van eigenwaarde als gevolg van het volhouden van woede voor het leed dat zij hebben veroorzaakt.
– gebrek aan spiritualiteit en diepere zingeving – als gevolg van moeilijkheden om contact te maken met een macht die groter is dan jij. Om een spirituele ervaring te hebben, moet je in staat zijn om je onvolmaaktheid en feilbaarheid met anderen te delen.
– de realiteit vermijden – door verslaving, lichamelijke of geestelijke ziekte, om confrontatie met wat er met je gebeurt en met belangrijke mensen in je leven te vermijden.
– aantasting van het vermogen tot intimiteit – dat wil zeggen, de moeilijkheid om de waarheid over jezelf aan anderen te onthullen en om de waarheid over hen van anderen te accepteren zonder zich ermee te bemoeien.
Een disfunctionele opvoeding kan veel schade aanrichten. Zowel fysiek emotioneel als spiritueel.
We vinden het meestal normaal om te doen wat de meeste mensen doen. Toch denken, voelen en handelen veel mensen op manieren die helemaal niet gezond zijn. Door je natuurlijke spontaniteit en authenticiteit te verliezen door de manier waarop je ouders en voogden je behandelden in je jeugd, begin je echter anderen meer te vertrouwen dan jezelf. Als je echter in jezelf herkent wat het resultaat was, dan kun je alsnog het roer omgooien. Stap per stap.