Misschien herken je bij je hoogsensitief kind dat het zich vaak niet prettig voelt op school omdat er dingen gedaan moeten worden tegen hun natuur in. Als ouder is dit uiteraard niet zo fijn om te weten dat je kind niet echt gedijt binnen een systeem waar helaas niet zoveel ruimte is voor de behoeften van een hooggevoelig kind.
Hooggevoelige kinderen gedijen het best als ze vanuit hun behoefte om de dingen te ervaren, te voelen, te onderzoeken, informatie verwerken. Helaas worden in de gekende onderwijssystemen nog te vaak prioriteit gegeven aan het cognitieve leren, het leren van feiten en regels. Voor hooggevoelige kinderen is het teveel aan informatie moeten verwerken een ramp. Deze kinderen raken binnen no time overprikkeld en kunnen de teveel aan gesproken en geschreven informatie niet verwerken. Je kunt jezelf de vraag stellen hoe het komt dat andere kinderen dit wel kunnen en hoogsensitieve kinderen op termijn afhaken. Enige verklaring is geplaatst, zodat er ook meer inzicht ontstaat enerzijds en anderzijds om zo goed als het kan te differentiëren in aanpak. Zoniet, is het toch belangrijk om uit te zoeken als ouder in welk systeem je kind dan toch floreren en dat is dan het ervaringsgericht onderwijs. Voel je als ouder niet tekortschieten omdat jij ziet dat je kind helemaal openbloeit en met plezier naar school gaat. Ervaringsgericht onderwijs heeft een heel andere ingang en benadering, niets meer en niets minder. Het belang van het kind staat voorop. Dit kan je helpen om te zien wie je kind werkelijk is. Dan heb ik het ook nog graag over de ziel van je kind en elk kind is uniek.
Ik kom even terug op een wetenschappelijke benadering in het verwerken van informatie en de toegang tot het kind. Hoogsensitieve kinderen geven van nature uit- wat je al op heel jonge leeftijd van het kind kunt waarnemen- de voorkeur aan visuele informatie- dus beelden, plaatjes. Neem nu een geschiedenisboek als voorbeeld. Het boek staat vol met feiten, met data, met verhalen. Er zijn geen plaatjes te vinden in het boek. Wat gebeurt er bij dit kind? Zoals al even geschreven denkt een hooggevoelig kind in beelden, dus zal het kind zich van de verhalen een beeld trachten te vormen. Alleen, dit kind verliest de aandacht en zal wellicht wel de data, de feiten uit het hoofd leren, maar is het even snel weer vergeten. In het beste geval scoort het kind een goed cijfer, en dat is dat. In het slechtste geval scoort het kind onvoldoende, moet het de stof herhalen en met veel moeite lukt het net nog om een beter cijfer te halen. Heel jammer omdat dit kind anders functioneert en dit weinig aandacht krijgt. Met alle gevolgen van dien: het kind ontwikkelt op korte termijn faalangst. De oplossing ligt dus ergens anders.
Wetenschappelijk onderzoek heeft al langer aangetoond dat er twee verschillende leersystemen zijn: het verbale leersysteem – het taaldenken en het visuele leersysteem- het beelddenken. Elk persoon wordt als beelddenker geboren, omdat dat de taal immers pas later wordt geleerd. Bij beelddenken wordt in beelden gedacht en dit gaat heel snel, sneller dan taaldenken: 32 plaatsjes per seconde tegenover twee woorden per seconde. Als voorbeeld nemen we het kijken naar een film; dit gaat sneller dan een boek lezen van hetzelfde verhaal.
Ongeveer vanaf het vierde levensjaar ontwikkelt een kind een voorkeur voor één van de twee leersystemen, wat niet betekent dat het kind het andere leersysteem niet hanteert, maar alleen de voorkeur geeft aan dit systeem. We denken immers allemaal deels in taal en deels in beelden. Een voorbeeld: als een taaldenker aan een strand denkt, ziet hij het woord ‘strand’ voor zich: een stuk land met fijn zand dat aan zee ligt en waar mensen aan het zonnebaden zijn, een heerlijke duik in de zee nemen… Een beelddenker ziet het strand voor zich en stelt zich voor hoe het is om op het strand te liggen, heerlijk ontspannen, met een zacht briesje, en een heerlijk drankje erbij. Vaak brengt het eigen leuke ervaringen met een strand naar boven met de daarbij behorende gevoelens. Er gaat dus een hele wereld open door alleen dit ene woord en de persoon verwerkt heel veel beeldinformatie.
Is er dan nog de vraag hoe het komt dat het ene kind via het taaldenken informatie verwerkt en het ander kind overwegend via beelddenken. Dit heeft te maken met de soort hersenactiviteit. Zoals we weten houdt de linkerhersenhelft zich voornamelijk bezig met logisch en rationeel denken, waaronder taal en analytisch denken ( taaldenken). De rechterhersenhelft hangt meer samen met voelen, met beelden, met ruimtelijk inzicht, met intuïtie, met creativiteit, met innerlijk weten en buiten de box denken, dus beelddenken.
Bij hoogsensitieve kinderen is de intuïtieve rechterhersenhelft overwegend veel actiever, terwijl het onderwijssysteem meer gericht is op de rationele linkerhersenhelft. En precies daarin ligt de kernproblematiek bij hoogsensitieve kinderen, die zich op termijn frustratie ervaren en te kampen hebben met faalangst. Hun prestatievermogen is heel wisselend omdat ze meestal meer tijd nodig hebben geschreven informatie om te zetten in beelden die ze kunnen begrijpen.
Soms hoor je dan ouders en leerkrachten zeggen dat er meer potentie in hun kind is, dan eruit komt. Maar hoé dan, want het onderwijs is overwegend afgestemd op algemene doestellingen, waar wel hier en daar gedifferentieerd wordt, zonder rekening te houden met hoe hoogsensitieve kinderen alles verwerken. Laat dit niet als een verwijt klinken, maar onderzoeken naar manieren om binnen het gekozen systeem jouw kind te zien openbloeien, van binnenuit. Dat is uiteindelijk het doel.
Wat zie je bij kinderen die te lang in een systeem vastzitten en jij als ouder zelf niet meer weet hoe hiermee om te gaan:
- verminderde concentratie
- negatief en laag zelfbeeld
- angst om fouten te maken- faalangst
- traag werktempo
- wisselende resultaten
- kwetsbaar gedrag als sneller huilen, sneller boos worden
- opvallend gedrag stellen als compensatie ( de clown uithangen) of zich helemaal terugtrekken
- regressief gedrag: zich terug kinderlijk aanhankelijker opstellen, terwijl je kind voordien daadkrachtiger was
- een opvallend verschil tussen mondelinge en schriftelijke vaardigheden
Hoogsensitieve kinderen zijn dus niet minder begaafd of getalenteerd dan andere kinderen. Hun resultaten geven een vaak vertekend beeld omdat ze de leerstof, informatie anders verwerken.
Heb je hierover verder vragen dan sta ik je heel graag te woord als professioneel opgeleid HSP coach. Als ik zo even terugkijk naar mijn kindertijd en onderwijs, dan ben ik blij dat er nu al zoveel meer inzicht is in hoe dit alles bij een kind werkt. Ik ben overwegend een beelddenker en afhankelijk van hoe de stof in mijn kindertijd werd aangebracht, haakte ik af of fleurde ik op. Maak gebruik van deze inzichten en hoe dit anders kan aangepakt worden. Een gelukkig en blij kind is toch wat we allemaal willen? Een kind dat vanuit alle kernkwaliteiten, talenten en gaven tot volle bloei mag komen.
Tot slot wordt er steeds meer ontdekt dat er een verband is tussen hooggevoeligheid -hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid (meervoudige begaafdheid) Hierover volgt ook nog een blog.