De meeste mensen wenden zich tot onder andere meditatie en een meer spiritueel leven omdat ze zich beter willen voelen. Ze verlangen naar een leven met minder stress, ongemak en pijn, en willen verbinding maken met meer gemak, welzijn, vreugde en overvloed. Dit is een hele goede reden om te mediteren. Soms laat het leven ook pijnlijke ervaringen zien, onverwerkte traumatische ervaringen van hoelang geleden.
Als meditatie of welke manier van spirituele activiteiten gebruikt worden om aan het verleden te ontsnappen, zien we het ontstaan van hechting aan een giftige positiviteit waarbij groei vermeden wordt. ‘Hoe kan positiviteit nu giftig zijn’, want je leest zowat overal dat een positieve mindset je leven verandert. Door de jaren heen zie ik inderdaad mensen die zich vastgeklampt hebben aan die overtuiging, en met regelmatig terugvallen in destructieve patronen. Ze snappen niet hoe het komt dat ze ondanks hun positieve mindset, nog steeds oude trauma’s aan de oppervlakte komen, zich helemaal overdonderd voelen, boos reageren.
Spirituele bypassing wordt gedefinieerd als het gebruik van spiritualiteit om onopgeloste problemen op persoonlijk, interpersoonlijk of systemisch niveau te vermijden. De term werd in de jaren tachtig populair gemaakt door wijlen John Welwood, een boeddhistische leraar en psychotherapeut die het fenomeen in zijn eigen spirituele gemeenschap observeerde. Je komt niet in het reine met de realiteit zoals die is, je ontsnapt aan die realiteit, je vermijdt of onderdrukt ze.
Enkele voorbeelden van spirituele bypassing zijn onder andere:
– Onthechting zonder mededogen. Onverschilligheid verwarren met gelijkmoedigheid bijvoorbeeld.
– Vermijden van ongemakkelijke gevoelens. Pogingen om meditatie of andere spirituele manieren te gebruiken als een middel om emoties te vermijden of te onderdrukken, versus met compassie getuige te zijn van wat er ook gebeurt.
– Het claimen van superioriteit of gerechtigheid over degenen die jouw visie niet delen. Het idee van het beter te weten, zichzelf te verheffen boven mensen die de valkuilen van spirituele bypassing herkennen.
– Verkeerde verwachtingen. Geloven dat meditatiebeoefening en andere spirituele benaderingen altijd een positieve, vreugdevolle ervaring moet zijn en nooit ongemakkelijk of uitdagend.
– Op interpersoonlijk niveau kan spiritueel omzeilen het verwerpen van iemands grenzen inhouden, het niet toestaan dat anderen negatieve of pijnlijke emoties uiten of delen, of het suggereren van passiviteit wanneer actie vereist is.
– Op systemisch niveau kan spiritueel omzeilen uitspraken omvatten als ‘alle levens zijn belangrijk omdat we allemaal één zijn’ of ‘Ik zie geen ras omdat de werkelijkheid non-dualistisch is.’ Deze uitspraken zijn in absolute zin waarheid, maar in hun context dienen ze om systemische schade in stand te houden en fungeren ze als een middel om de pijn van echte groei en verandering te vermijden.
Telkens wanneer spiritualiteit wordt gebruikt als ontsnapping, verdedigingsmechanisme of middel om ons tegen de waarheid te beschermen, is het spirituele omzeiling of bypassing. Ongeacht iemands religie of praktijk, we zijn kwetsbaar voor spirituele omzeiling als we aversie voelen om door de modder te ploeteren. Als spiritualiteit wordt gebruikt om het ego daadwerkelijk te versterken in plaats van het te verminderen zijn we bezig met spiritueel materialisme.
Toxische positiviteit is een veel voorkomende manifestatie van spiritueel omzeilen. Beweren ‘geen slechte dagen’, ‘boven onze emoties uitstijgen’ of iemand instrueren om simpelweg ‘hoger te voelen’ wordt als giftig beschouwd. Hoe vaak ik dit soort van uitspraken al heb gehoord of gelezen…Met afgrijzen wordt dan over iemand beweert ‘ zo laag in de frequentie te zitten’, ‘ zo 3D is’,
‘ zo zwaar op de hand’, ‘ zo negatief ingesteld’. Wees daar toch wat voorzichtiger in om iets te beweren over iemands ‘frequentie’, weet jij veel welke processen iemand doorloopt, terwijl jij je misschien wel vasthoudt aan ‘hoger is beter’ gedachte, en de modder laat liggen.
Meditatie en andere spirituele activiteiten zijn geen middel om een wereld te manifesteren waarin ontberingen, uitdagingen, ongemak, pijn of lijden niet bestaan. In plaats daarvan kan meditatie ons helpen aanwezig, geaard, vriendelijk en meelevend te blijven, ondanks onze soms moeilijke omstandigheden.
Toxische positiviteit schaadt ons omdat het ons verhindert te groeien. naar emotionele volwassenheid. Om iets te veranderen, moeten we het eerst kunnen zien. Als we meditatie gebruiken om onze opmerkzaamheid te onderdrukken of te vergroten (dat wil zeggen: ik zie alleen het goede in alles), zal onze beoefening zeer beperkt zijn in zijn vermogen om ons ten goede te komen.
Mediteer dagelijks. Door onze mindfulness uit te breiden met dagelijkse meditatie worden we ons meer bewust van onze gedachten, emoties en gedragspatronen. Het ontwikkelen van de vaardigheid van compassievolle zelfreflectie is de eerste stap in het initiëren van echte verandering.
Houd rekening met afkeer. Aversie, ook wel bekend als vermijding, onderdrukking of escapisme, kan verraderlijk zijn. Let op of er bepaalde emoties zijn die je nooit lijkt te voelen. Observeer de drang om jezelf of anderen te fixeren, waar je de behoefte voelt om verder te gaan, waar ongeduld ontstaat, en wanneer en hoe je probeert te ontsnappen.
Laat ongemak toe. Meditatie is een kwestie van regenbogen en eenhoornverhalen. Soms kan het behoorlijk pijnlijk zijn om onze aandacht naar binnen te richten. Kijk of je binnen je tolerantievenster aanwezig kunt blijven als er ongemakkelijke sensaties, gedachten en emoties opkomen.
Vermijd blind vertrouwen. We komen in de problemen als we denken dat onze meditatiebeoefening op een bepaalde manier ‘zou moeten’ zijn. Jouw beoefening en spirituele pad zijn van jou en uniek voor jou. Vermijd de ‘moeten’ en vraag in plaats daarvan: maakt deze praktijk mij gelukkiger, zorgt het ervoor dat ik me beter voel, groei ik, werkt het? Omarm ik wat er in het moment zichtbaar wordt, mag het er Zijn, ruimte krijgen, doorvoeld worden.
No mud, no Lotus